24 czerwca 2013 roku weszła w życie uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego o tym, że gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami VAT – podatnikiem jest cała gmina. Zmiana ta jest przełomowa, ponieważ wymaga od samorządów całkowitego przeorganizowania własnych służb finansowych. Może ona za sobą pociągać także redukcję etatów. W efekcie wyroku sądowego zniknie 55 tys. podatników VAT, czyli jednostek samorządowych takich, jak szkoły, przedszkola, ośrodki, urzędy pracy itp., a w ich miejsce pozostanie 2,8 tys. podatników VAT – dokładnie tyle, ile jest w Polsce gmin, powiatów i województw.

Według NSA, samorządowe jednostki nie spełniają warunków, zgodnie z którymi mogłyby zostać uznane za podatników: nie mają własnego majątku, nie dysponują swoimi dochodami, nie biorą odpowiedzialności za szkody, wykonują czynności w imieniu i na rzecz samorządu, nie ponoszą ryzyka gospodarczego prowadzonej działalności. Jednostka budżetowa to jedynie relikt przeszłości, powstały jeszcze w okresie PRL-u i nie istniejący w żadnym państwie Europy Zachodniej.

Dla samorządów zmiana ta może okazać się korzystna. Przy istnieniu jednostek budżetowych możliwości wprowadzania oszczędności są ograniczone, trudniej także wprowadzić jednolite zmiany, usprawniające ich pracę. Wyrok NSA ma zatem konsekwencje w dziedzinie poprawy zarządzania. Korzyści ze zmian czerpać będzie jednak również resort finansów, ponieważ urzędy skarbowe będą miały mniej pracy przy sprawdzaniu 2,8 tys. deklaracji i rozliczeń od samorządów, zamiast 55 tys. od jednostek budżetowych. Jak prorokuje „Gazeta Prawna”, wyrok NSA otwiera drogę dla MF do głębszego namysłu nad organizacją sektora finansów publicznych z jej kosztownymi konsekwencjami.

Źródło: GP