Wolna
i uczciwa konkurencja pomiędzy firmami jest niezwykle istotna dla
dobrej kondycji gospodarki rynkowej. Ponadto, jest także korzystna
dla konsumentów, którzy dzięki niej mogą liczyć na
możliwie szeroką i różnorodną ofertę produktów
oraz usług. Dlatego istnieją prawa regulujące zasady konkurowania
i każdy przedsiębiorca powinien je znać.
Przedsiębiorcy
występujący wobec siebie w roli konkurentów muszą mieć
równe szanse, stąd pojawiła się potrzeba unormowania reguł
według których mogą działać. Nieprzestrzeganie tych zasad
stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, który może oznaczać
poważne sankcje.
Na
gruncie przepisów polskiego prawa, problematyka związana z
czynami nieuczciwej konkurencji jest w szczególności
przedmiotem regulacji Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z nią, z czynem nieuczciwej
konkurencji mamy do czynienia, kiedy określone działanie:
jest sprzeczne z prawem
jest sprzeczne z dobrymi obyczajami
zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy
zagraża lub narusza interes klienta
Warto
pamiętać, że dla zaistnienia czynu nieuczciwej konkurencji nie ma
znaczenia, czy osoba popełniająca go ma świadomość tego, że
postępuje w sposób nieuczciwy. Może się tak wydarzyć np.
wówczas, gdy przedsiębiorca nie ma świadomości jakie
konkretnie dobre obyczaje panują w ramach danego rynku.
W
celu ułatwienia przedsiębiorcom i konsumentom identyfikację czynów
nieuczciwej konkurencji, przepisy ustawy precyzują listę działań,
które kwalifikują się do tej kategorii. Lista ma charakter
przykładowego wyliczenia najbardziej charakterystycznych czynów
tego rodzaju, m.in.:
wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa (np. używanie
firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego użytego
wcześniej na oznaczenie konkurencyjnego przedsiębiorstwa),
fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego
towarów albo usług (polega ono w szczególności na
wskazaniu na opakowaniu produktu nieprawdziwej informacji o kraju,
regionie lub miejscowości jego pochodzenia, w tym na wskazaniu tej
nazwy z dodatkiem typ, rodzaj lub innego równoznacznego- np.
ser typu parmezan, a także na posługiwaniu się taką nieprawdziwą
informacją w toku wykonywanej działalności),
wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług (nie
chodzi tu o podrabianie cudzych towarów, co stanowi odrębny
czyn nieuczciwej konkurencji, ale o posługiwanie się w obrocie
nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi np. jakości, ilości lub
cech danego produktu),
naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa (może ono polegać na
ujawnianiu lub wykorzystaniu cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa),
nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy (dotyczy to
umów, na podstawie których przedsiębiorca zatrudnia
pracowników),
naśladownictwo produktów (posługiwanie się podróbkami),
pomawianie konkurencyjnego przedsiębiorcy lub nieuczciwe
zachwalanie własnej firmy poprzez posługiwanie się fałszywymi
informacjami na ten temat,
utrudnianie dostępu do rynku
przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną,
nieuczciwa lub zakazana reklama
organizowanie systemu sprzedaży lawinowej
prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym
Trzeba
podkreślić, że nie jest to zamknięta lista. Jeżeli określone
działanie nie znajduje się w tym katalogu, ale spełnia kryteria
czynu nieuczciwej konkurencji, to w dalszym ciągu stanowi ono taki
czyn, nawet jeśli ustawa go wprost nie precyzuje.
Przedsiębiorca,
którego interesy zostały zagrożone lub naruszone czynem
nieuczciwej konkurencji ma do dyspozycji szereg możliwości
zmierzających do naprawienia wyrządzonych mu szkód. Może on
bowiem żądać:
zaniechania niedozwolonych działań,
usunięcia skutków niedozwolonych działań,
złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia
odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (np. ogłoszenia w
prasie lub innym medium),
naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych,
wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści (np. zysków ze
sprzedaży podrobionych towarów),
zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel
społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną
dziedzictwa narodowego- jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był
zawiniony.
Ponadto
przedsiębiorca w toku postępowania sądowego może wnieść do sądu
prośbę o wydanie odpowiedniego orzeczenia dotyczącego składników
majątku związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji.
Poza
sankcjami cywilnoprawnymi, dokonanie określonego czynu nieuczciwej
konkurencji może rodzić sankcje natury karnej. Ustawa o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji kwalifikuje następujące czyny jako
zabronione:
ujawnianie lub wykorzystywanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa
jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy (zagrożone
grzywną, karą ograniczenia wolności, a nawet karą pozbawienia
wolności do lat 2),
kopiowanie zewnętrznej postaci produktu lub wprowadzenie tak
skopiowanych produktów do obrotu (zagrożone grzywną, karą
ograniczenia wolności, a nawet karą pozbawienia wolności do lat
2),
organizowanie
lub posługiwanie się systemem sprzedaży lawinowej (zagrożone
karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy, aż do 8 lat),
fałszywe oznaczanie
produktów lub posługiwanie się reklamą o takiej treści
(czyn ten stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny lub aresztu),
rozpowszechnianie
informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd, dotyczących
konkurencyjnego przedsiębiorcy lub nieuczciwe zachwalanie własnej
firmy (czyn ten również stanowi wykroczenie zagrożone karą
grzywny lub aresztu).
Ściganie w/w przestępstw
i wykroczeń następuje odpowiednio na wniosek lub żądanie
pokrzywdzonego przedsiębiorcy lub klienta.