Do
samodzielnego prowadzenia księgowości przedsiębiorców
motywują zwykle oszczędność oraz chęć posiadania pełnej
świadomości dotyczącej finansów firmy i płaconych
podatków. Jednak taki sposób dokonywania rozliczeń
może prowadzić do pojawienia się błędów w księdze
przychodów i rozchodów- KPiR. Co robić w takim
przypadku?
Może
się zdarzyć, że podatnik po wykryciu błędu w KPiR ma wątpliwości
czy usunięcie błędu jest konieczne, zwłaszcza jeżeli kwoty
podatków do zapłaty są na daną chwilę właściwe.
Odpowiedź jest prosta- nie warto dokonywać oceny ryzyka na chwilę
wykrycia błędu, tylko usuwać lub korygować wszystkie wykryte
błędy. Często bowiem trudno ocenić w ciągu roku podatkowego do
czego może doprowadzić dany błąd w przyszłości, np. w związku
z wysokością przychodu na koniec roku podatkowego. Ponadto,
kwalifikacja błędu leży ostatecznie w gestii urzędnika
skarbowego, a nie podatnika.
Czas
na podjęcie decyzji jest niezwykle ważny- wykryte błędy powinny
być skorygowane natychmiast, ponieważ w przypadku kontroli
skarbowej mogą one być podstawą do odrzucenia księgi jako
nierzetelnej lub wadliwej.
Należy
odróżnić błędy w KPiR wynikające z pomyłki w samym
procesie wprowadzania danych, od wprowadzenia do KPiR wadliwych lub
niepełnych dokumentów księgowych. Często błąd w księdze
jest spowodowany poprawnym wprowadzeniem danych z dokumentów
księgowych, które zawierają wady. Wówczas koryguje
się zarówno dokument, jak i wpis do KPiR.
Przedsiębiorca
samodzielnie prowadzący KPiR zwykle wykorzystuje do tego
oprogramowanie automatycznie wyliczające kwoty podatków,
uzupełniające KPiR i sporządzające deklarację, np. stale
aktualizowaną aplikację online dostępną na dowolnym komputerze.
Mimo to zdarza się, że z jakiegoś powodu przedsiębiorca chce
poprawić zapisy w księdze. Może to być wynikiem zarówno
własnej pomyłki, jak i pomyłki kontrahenta. Powody korygowania
zapisów w KPiR mogą być następujące:
pominięcie dokumentu kosztowego lub przychodowego,
zaksięgowanie tej samej operacji dwiema różnymi kwotami, a
także wielokrotnie tą samą kwotą,
zaksięgowanie dokumentu z błędną datą (przypisanie go do
niewłaściwego miesiąca),
zaksięgowanie kosztu, który nie stanowi kosztu uzyskania
przychodu (np. wydatków na reprezentację),
zastosowanie błędnego kursu przy przeliczeniu kwoty w walucie
obcej,
zapisanie błędnych danych dotyczących operacji w KPiR,
dokonanie wpisu w niewłaściwej kolumnie KPiR.
Błędy
w KPiR identyfikowane na bieżąco można usuwać bezpośrednio w
programie księgowym. Zwykle służy do tego prosta funkcja
pozwalająca na edytowanie danego wpisu do KPiR, co powoduje także
automatyczną aktualizację kwot podatków. Takie funkcje
najczęściej określane są w programie jako Oksięguj, Edytuj
lub po prostu Usuń dany wpis. Wprowadzanie zmian wstecz w
KPiR nie wymaga żadnych formalnych zgłoszeń na bieżąco
deklaracji dotyczących podatku dochodowego (dawniej do tego służył
m.in. formularz PIT- 5). A zatem jeśli pojawia się błąd, można
go poprawić, po czym ponownie wydrukować KPiR za dany okres,
zastępując błędny wydruk nowym.
Najczęściej
błędy w KPiR prowadzą do błędnego wyliczenia zaliczki na podatek
dochodowy. Może się to wiązać z koniecznością dopłaty podatku,
a także z koniecznością dopłacenia odsetek od brakującej kwoty.
Ponadto, zakwalifikowanie do firmowych kosztów wydatku, który
nie stanowi kosztu, może być wynikiem błędu, ale z punktu
widzenia urzędników może to zostać potraktowane jako celowe
działania mające na celu zawyżenie kosztów działalności.
Trzeba więc liczyć się z odpowiedzialnością karnoskarbową,
która może się pojawić w związku ze stwierdzeniem błędów
w KPiR podczas kontroli podatkowej. Najbardziej dotkliwe konsekwencje
mogą mieć te błędy, które prowadzą do zaniżenia kwoty
podatku, np. dochodowego lub VAT-u. Oczywiście nic nie grozi za
błędy w zapisach liczbowych popełnionych na niekorzyść
przedsiębiorcy. Ich poprawienie leży wówczas w interesie
właściciela firmy.
Jeżeli
zaliczki na podatek dochodowy zostały zapłacone w wysokości
mniejszej niż powinny, trzeba pamiętać o wyliczeniu odsetek od
zaległości podatkowych. W ciągu roku podatkowego, odsetki powinny
być naliczone od terminu zapłaty do dnia zapłaty zaliczki, zaś po
jego zakończeniu, do dnia złożenia rocznego zeznania podatkowego.
Kwotę wynikającą z ewentualnych odsetek należy doliczyć do
brakującej sumy zaliczki na podatek dochodowy i wpłacić na
właściwe konto urzędu skarbowego. Nie trzeba w związku z tym
składać żadnych dodatkowych deklaracji lub wyjaśnień
motywujących dopłatę, ponieważ od 2007r. przedsiębiorcy nie
składają deklaracji związanych z podatnikiem dochodowym w ciągu
roku (dawniej były to formularze PIT- 5 lub PIT- 5L). W przypadku
zapłaty zbyt dużej sumy zaliczki na podatek dochodowy, na zwrot
należy poczekać aż do rocznego rozliczenia, z którego
wyniknie suma nadpłaconego podatku.
Oczywiście
osoby samodzielnie prowadzące księgowość powinny znać podstawowe
przepisy dotyczące prawidłowego prowadzenia KPiR, nawet jeżeli
korzystają z oprogramowania, które zapewnia zgodność księgi
z tymi przepisami. Znajdują się one w rozporządzeniu Ministra
Finansów z dnia 25 sierpnia 2003r. w sprawie prowadzenia
podatkowej księgi przychodów i rozchodów z
późniejszymi zmianami. W paragrafach 11 i 12 określone
są warunki uznania księgi za niewadliwą i rzetelną oraz sposoby
kwalifikacji i korygowania błędnych wpisów.