Różnica
pomiędzy umową- zleceniem, a umową o dzieło jest wyraźna. Pomimo
tego zdarza się, że odróżnienie ich sprawia przedsiębiorcom
problemy. Kiedy zastosować umowę o dzieło a kiedy zlecenie? W jaki
sposób są opodatkowane te umowy oraz dlaczego bywają
określane mianem „śmieciowych”?
Odmiennie
niż umowa o pracę, umowa o dzieło i umowa- zlecenie nie są
zdefiniowane w kodeksie pracy, tylko w kodeksie cywilnym. Oznacza to,
że w przypadku obu tych umów nie mają zastosowania
przywileje i prawa pracowników wynikające z kodeksu pracy.
Za
przedmiot umowy o dzieło przyjmuje się konkretny rezultat pracy,
określany w przepisach jako tzw. dzieło. Z kolei przedmiotem umowy-
zlecenia jest podjęcie zleconych działań wraz z realizacją
określonych czynności, co nie musi skutkować uzyskaniem
konkretnego efektu.
Umowa
o dzieło jest umową odpłatną, tzn. że osobie przyjmującej
zamówienie za wykonane dzieło należy się wynagrodzenie pod
warunkiem przedstawienia konkretnego, wskazanego w umowie rezultatu.
Natomiast w przypadku umowy- zlecenia, wykonawcy należy się
wynagrodzenie za sam fakt starannego wykonywania danej pracy.
Umowa-
zlecenie może być zarówno odpłatna jak i nieodpłatna, w
zależności od ustaleń stron, przy czym jeśli zlecenie ma być
nieodpłatne, informacja o tym musi się znaleźć w umowie. W
przeciwnym razie uznaje się, że zlecenie jest wykonywane odpłatnie.
Umowa może jednak nie określać dokładnie wysokości
wynagrodzenia- wówczas kwota wynagrodzenia powinna być
adekwatna do czasu poświęconego na daną pracę.
W
przypadku umowy o dzieło, wykonawca nie ma obowiązku osobistego
wykonania dzieła. Dzieło to może wykonać w zastępstwie osoba
trzecia, chyba że w umowie zostanie zawarty odpowiedni zakaz.
Natomiast w przypadku umowy- zlecenia zasadą jest osobiste wykonanie
pracy. Można jednak zawrzeć w umowie zapis, który zezwala
wykonawcy na przekazanie zlecenia osobie trzeciej.
Jedną
z podstawowych różnic pomiędzy umową- zleceniem a umową o
dzieło to obowiązki pracodawcy wobec ZUS. Pracownicy zatrudnieni na
umowę- zlecenie, którzy nie mają statusu studenta, są
objęci obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym oraz zdrowotnym,
które opłaca pracodawca. Ubezpieczenie chorobowe jest
dobrowolne.
Umowa
o dzieło zwykle nie wiąże się z koniecznością opłacania
żadnych składek ZUS. Wyjątkiem od tej reguły jest umowa o dzieło
podpisana z pracownikiem jednocześnie zatrudnionym w danej firmie na
etat. Wówczas konieczne jest odprowadzenie składek ZUS
również w związku z umową o dzieło.
W
umowie o dzieło nie chodzi o wykonywanie poszczególnych
obowiązków na rzecz pracodawcy, lecz o uzyskanie określonego
efektu. Umowa o dzieło jest więc stosowana w sytuacji, gdy trzeba
zrealizować konkretny projekt, np. stworzyć stronę internetową,
napisać cykl artykułów czy sporządzić analizę. Umowa ta
nie znajduje zastosowania w przypadku, gdy nie da się jednoznacznie
określić rezultatu wykonywanych czynności. Wówczas
pracodawca może zastosować umowę- zlecenie, która przede
wszystkim zobowiązuje zleceniobiorcę do starannego wykonywania
określonych czynności na rzecz pracodawcy. Umowa- zlecenie jest
adekwatna na przykład do wykonywania prac biurowych, ogrodniczych,
ochroniarskich, opieki nad dziećmi, telemarketingu czy roznoszenia
ulotek.
W
sytuacji, gdy wynagrodzenie z tytułu umowy nie przekracza 200 zł
brutto, przychód zarówno w umowie o dzieło, jak i
umowie- zleceniu podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem
dochodowym w wysokości 18 proc. Opodatkowana zostaje kwota brutto
niepomniejszona o składki ZUS ani tzw. zryczałtowane koszty
uzyskania przychodu. Natomiast w przypadku wynagrodzenia powyżej 200
zł brutto, przychód podlega opodatkowaniu na zasadach
ogólnych z uwzględnieniem składek ZUS oraz kosztów
uzyskania przychodu.
Koszt
umowy o dzieło lub zlecenia może w kwocie brutto stanowić koszt
działalności gospodarczej, pod warunkiem że dane zlecenia lub
dzieło dotyczy prowadzonej działalności. Za datę poniesienia
kosztu uznaje się termin wypłaty wynagrodzenia z tytułu umowy,
jeżeli wykonawca zlecenia lub dzieła nie prowadzi działalności
gospodarczej. W przeciwnym razie datą poniesienia kosztu jest moment
wystawienia rachunku lub faktury. Na kwotę brutto w przypadku umowy
o dzieło składa się kwota do wypłaty i kwota zaliczki na podatek
dochodowy, zaś w przypadku zlecenia bierze się pod uwagę również
składki ZUS.
Przy
wyliczaniu podatku związanego z umową- zleceniem lub o dzieło,
pojawia się możliwość obniżenia podstawy opodatkowania o tzw.
zryczałtowane koszty uzyskania przychodu. W praktyce oznacza to
obniżenie podatku, który przedsiębiorca musi odprowadzić w
związku z zawartą umową, a co za tym idzie wyższą kwotę netto
dla wykonawcy.
W
większości umów wykonywanych osobiście, koszty uzyskania
przychodu wynoszą 20 procent kwoty przychodu netto (w przypadku
umowy- zlecenia pomniejszonego o składki ZUS), natomiast w przypadku
umów, które wiążą się z przeniesieniem praw
autorskich twórców i artystów, koszty uzyskania
przychodu wynoszą 50 proc.
W
przeciwieństwie do umowy o pracę, umowy- zlecenie i o dzieło nie
muszą mieć formy pisemnej- kodeks cywilny nie określa jaką formę
muszą mieć te umowy. Mogą być więc zawarte w dowolnej formie,
także ustnej. Nie zmienia to faktu, że dla obu stron
najbezpieczniej jest sporządzić umowę na piśmie.
Pisemna
forma jest istotna zwłaszcza wówczas, gdy pracodawcy zależy
na przeniesieniu praw autorskich do przedmiotu umowy. Aby umowa o
przeniesieniu autorskich praw majątkowych była ważna, konieczna
jest pisemna forma, o czym mówi Ustawa o prawie autorskim i
pokrewnych prawach. Warto o tym pamiętać zwłaszcza podczas
zawierania umowy o dzieło, której przedmiotem jest z
definicji efekt działań zleceniobiorcy.
Umowy
o dzieło i umowy- zlecenie to zwyczajne umowy cywilno- prawne
funkcjonujące w wielu krajach, dlatego pejoratywne określanie ich
„śmieciowymi” raczej nie wynika ze szczególnych cech tych
kontaktów. Umowy te bywają w mediach określane jako umowy
„śmieciowe” z uwagi na fakt, że pracodawcy niekiedy oferują je
pracownikom, mimo że w istocie zachodzi stosunek pracy. Jest to
szczególnie częste w przypadku umowy- zlecenia, ponieważ
przedmiot umowy o pracę i zlecenia zwykle jest taki sam- staranne
działanie na rzecz pracodawcy zgodne z wytycznymi zapisanymi w
umowie.
Źródło:
money.pl