Aktualność "Jak odzyskać VAT od niezapłaconych faktur"
Ogólna
zasada w przepisach o podatku VAT stanowi, że obowiązek podatkowy
powstaje w momencie dostarczenia towarów lub wykonania usług,
a nie przyjęcia zapłaty od kontrahenta. Przedsiębiorca, który
trafi na kontrahenta zwlekającego z zapłatą, jest postawiony w
trudnej sytuacji. W takim wypadku przedsiębiorca z własnych środków
musi odprowadzić podatek VAT od dokonanej sprzedaży. Konieczność
uregulowania podatku VAT bez otrzymania zapłaty od kontrahenta może
poważnie zachwiać płynnością finansową małej firmy.
W
takich okolicznościach ustawa o VAT przewiduje możliwość
odzyskania naliczonego podatku. Jest to tzw. ulga na złe długi.
Odzyskanie podatku jest jednak możliwe tylko, gdy kontrahent zwleka
z zapłatą dłużej niż 180 dni, a także po spełnieniu szeregu
innych kryteriów. Mimo iż liczba warunków do
spełnienia jest spora, a procedura odzyskania podatku skomplikowana,
jest to jedyna nadzieja na odzyskanie podatku VAT bez konieczności
wchodzenia na drogę sądową z nieuczciwym kontrahentem.
Aby
skorzystać z ulgi na złe długi i odzyskać VAT od niezapłaconej
faktury, muszą zostać spełnione łącznie wszystkie poniższe
kryteria:
Faktura VAT została na rzecz dłużnika, który w trakcie
sprzedaży nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub
likwidacyjnego.
Dłużnik w momencie sprzedaży był zarejestrowany jako czynny
podatnik VAT.
Faktura VAT nie została opłacona w ciągu 180 dni od upływu
terminu jej płatności.
Od dnia wystawienia faktury VAT nie upłynęły 2 lata, licząc od
końca roku, w którym została wystawiona.
Faktura VAT została zaksięgowana przez wierzyciela oraz
uwzględniona w rozliczeniach podatkowych.
Wierzytelność nie została zbyta na inny podmiot.
Wierzyciel i dłużnik, na dzień korekty podatku VAT w ramach ulgi
na złe długi, są zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.
Między wierzycielem a dłużnikiem nie zachodzą związki o
charakterze rodzinnym, a także związki kapitałowe czy majątkowe
lub wynikające ze stosunku pracy.
Jeżeli
spełnienie któregoś z kryterium jest niemożliwe, wówczas
przedsiębiorca traci możliwość odzyskania podatku VAT.
Najtrudniejsze dla przedsiębiorców jest spełnienie trzech
kryteriów. Po pierwsze, jeśli faktura VAT została wystawiona
na osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej lub
przedsiębiorstwo, które było zwolnione z VAT, wtedy ulga nie
przysługuje. Jeśli przedsiębiorca wystawił fakturę VAT
kontrahentowi, który wówczas był w trakcie
postępowania upadłościowego lub w likwidacji (choć przedsiębiorca
mógł o tym nie wiedzieć), wtedy odzyskanie podatku VAT
również nie jest możliwe. Ostatnim, lecz szczególnie
kłopotliwym kryterium jest wymóg, by na dzień korekty
dłużnik pozostawał czynnym podatnikiem VAT. Jeśli przed
dokonaniem korekty kontrahent przestał być VAT- owcem, wtedy ulga
na złe długi również nie przysługuje.
W
celu odzyskania podatku VAT od niezapłaconej faktury, należy
wykonać następujące kroki:
Upewnić się czy faktura VAT spełnia kryteria wymienione powyżej,
które umożliwiają skorzystanie z ulgi na złe długi.
Upewnić się, czy kontrahent nie był w stanie postępowania
upadłościowego lub likwidacyjnego w momencie sprzedaży (w
przypadku spółek handlowych można to sprawdzić w Krajowym
Rejestrze Sądowym, a dla jednoosobowych firm lub spółek
cywilnych w Krajowym Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych).
Wysłać wniosek do urzędu skarbowego właściwego ze względu na
siedzibę kontrahenta o udzielenie informacji, czy kontrahent był w
momencie wystawienia faktury czynnym podatnikiem VAT i czy nadal
figuruje w rejestrze.
Wysłać kontrahentowi zawiadomienie o zamiarze dokonania korekty
naliczonego podatku VAT od niezapłaconej faktury za pomocą listu
poleconego ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru na adres jego
siedziby.
Obserwować czy w ciągu 14 dni od dostarczenia pisma do kontrahenta
nie wpłynęła należność. Jeśli należność wpłynie, nie
można skorzystać z ulgi. Jeśli zostanie uregulowana częściowo,
można dokonać korekty, ale tylko za jej nieopłaconą część.
Następnie przedsiębiorca może w bieżącym rozliczeniu VAT ująć
korektę naliczonego podatku VAT oraz załączyć pismo do urzędu
skarbowego z wyjaśnieniem przyczyny korekty (ulga na złe długi)
wraz ze wskazaniem jej wysokości.
W ciągu 7 dni od złożenia deklaracji rozliczeniowej wysłać do
kontrahenta zawiadomienie o dokonanej korekcie i przesłać kopię
tego pisma wraz z potwierdzeniem nadania do swojego urzędu
skarbowego.
Aby
dowiedzieć się czy kontrahent był zarejestrowanym czynnym
podatnikiem VAT w dniu sprzedaży, a także czy nadal figuruje w
rejestrze VAT- owców, należy zapytać o to pisemnie urząd
skarbowy właściwy ze względu na siedzibę kontrahenta. Należy
uzasadnić pytanie chęcią skorzystania z ulgi na złe długi- urząd
skarbowy ma obowiązek udzielić odpowiedzi.
Niestety
odpowiedź urzędu skarbowego jest aktualna w dniu jej udzielenia,
zaś kontrahent musi być VAT- owcem również w dniu korekty
deklaracji. W związku z tym może się zdarzyć, że po uzyskaniu
odpowiedzi z urzędu skarbowego kontrahent przestanie być VAT-
owcem, bo np. wyrejestruje działalność. W takim przypadku
przedsiębiorca straci możliwość skorzystania z ulgi. Niestety,
nie ma obecnie możliwości zabezpieczenia się przed taką sytuacją.
Jeśli na dzień złożenia korekty okaże się, że kontrahent
przestał figurować w rejestrze VAT, przedsiębiorca musi złożyć
ponowną korektę, w której z powrotem naliczy podatek.
Wymogiem
skorzystania z ulgi za złe długi jest zawiadomienie kontrahenta o
takim zamiarze oraz wyznaczenie dodatkowego, 14-dniowego terminu
uregulowania płatności. Zawiadomienie powinno mieć formę pisemną
i zostać wysłane listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem
odbioru. W piśmie powinny się znaleźć:
podstawa prawna (art 89a
ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów
i usług z późniejszymi zmianami);
informacja o
zamiarze dokonania korekty podatku naliczonego z tytułu
niezapłaconej faktury (należy podać datę jej wystawienia oraz
numery);
informacja, że
korekta zostanie dokonana, jeżeli w terminie 14 dni nie została
uregulowana należność wobec wymienionej w piśmie faktury.
Dłużnik ma 14 dni na
uregulowanie należności. Czas ten liczy się od następnego dnia po
otrzymaniu pisma. Przedsiębiorca otrzymuje informację o tym, kiedy
dłużnik otrzymał pismo dzięki zwrotnemu potwierdzeniu odbioru.
Korekta podatku należnego
może nastąpić w deklaracji VAT za okres rozliczeniowy, w którym
upłynął 14- dniowy termin na zapłatę należności przez
dłużnika, jednak nie wcześniej niż w momencie otrzymania
zwrotnego potwierdzenia odbioru.
Nie jest jednoznaczne jak
należy ująć korektę w deklaracji VAT. Część organów
podatkowych uznaje za prawidłowe skorygowanie zarówno
podstawy opodatkowania, jak i kwoty podatku należnego, czyli
uwzględnienie wszystkich danych z niezapłaconej faktury VAT. Inne
urzędy zaś przyjmują za wystarczające jedynie odpowiednie
zmniejszenie kwoty podatku należnego, bez zmniejszenia podstawy
opodatkowania. Przed podjęciem decyzji przedsiębiorca może
skontaktować się ze swoim urzędem skarbowym, aby wyjaśnić tę
kwestię.
Przedsiębiorca ma
obowiązek złożyć wraz z deklaracją VAT osobne pismo z
wyjaśnieniem, że w rozliczeniu dokonał korekty podatku należnego
w ramach ulgi na złe długi, wskazując również kwotę
podatku. W piśmie należy również zaznaczyć, o którą
fakturę chodzi oraz podać dane odbiorcy faktury.
Po złożeniu deklaracji
VAT, przedsiębiorca ma obowiązek w ciągu 7 dni zawiadomić
dłużnika pisemnie listem poleconym o tym, że dokonał korekty
podatku VAT z nieopłaconej faktury. Dłużnik ma wtedy obowiązek
złożenia korekty deklaracji VAT za okres, w którym ujął
otrzymaną fakturę VAT. Przedsiębiorca musi następnie wysłać
kopię tego powiadomienia wraz z dowodem nadania do urzędu
skarbowego, z którym rozlicza się z podatku VAT.
Jeśli przedsiębiorca
skorzystał z ulgi na złe długi, ale później otrzymał
jednak od dłużnika całą należność, należy wtedy zwiększyć
podatek należny w deklaracji VAT za okres, w którym płatność
została uregulowana. W przypadku niepełnej zapłaty, podatek
należny powiększa się tylko za otrzymaną część należności.
Zmniejszenie podatku
należnego w ramach ulgi za złe długi nie powoduje powstania
przychodu, gdyż nie traktuje się jako przychodu zwróconych
ani umorzonych podatków, ani innych opłat stanowiących
dochody budżetu państwa. W związku z tym nie powstaje konieczność
zapłacenia podatku dochodowego.
Ustawa o VAT przewiduje
dla tzw. małych podatników możliwość wybrania metody
kasowej rozliczania podatku VAT, która daje większą ochronę
na wypadek wystawienia faktury VAT kontrahentowi zwlekającemu z
płatnością. Metoda kasowa polega na rozliczaniu podatku VAT
dopiero w momencie otrzymania od kontrahenta całości należności
lub jej części, przy czym maksymalnym terminem rozliczenia całości
podatku jest 90 dni od daty wydania towaru lub wykonania usługi.
Rozliczanie metodą
kasową wiąże się z obowiązkowym składaniem kwartalnych
deklaracji VAT. Wybór metody kasowej jest możliwy po
uprzednim, pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego o
przejściu na ten sposób rozliczenia w terminie do końca
miesiąca poprzedzającego okres, za który podatnik ma zamiar
stosować metodę kasową.