Aktualność "Kiedy można skorzystać z ulgi na złe długi"
Określenie
„ulga na złe długi” odnosi się do przewidzianej w przepisach
ustawy o podatku od towarów i usług możliwości dokonania
korekty podatku od towarów i usług możliwości dokonania
korekty podatku VAT należnego, w sytuacji gdy kontrahent jest
niesolidny, a ściślej gdy nie uiszcza na rzecz przedsiębiorcy
należnego wynagrodzenia. Konstrukcja ulgi na złe długi została
zdefiniowana w art.89a ustawy o podatku od towarów i usług.
Jej istotą jest uwolnienie podatnika od ekonomicznego ciężaru
zapłaty podatku VAT w przypadku, gdy nabywca towaru lub usługi nie
wywiązał się z obowiązku uiszczenia należności. Ulga na złe
długi realizuje zatem zasadę neutralności podatku VAT dla
przedsiębiorcy.
W
pierwszej kolejności należy wskazać, iż skorzystanie z omawianej
ulgi na gruncie podatku VAT możliwe jest w odniesieniu do
wierzytelności, których nieściągalność została
uprawdopodobniona. Zatem, aby móc skorzystać z ulgi na złe
długi, wierzytelność musi być nieściągalna. Ustawa o podatku od
towarów i usług nie definiuje co powinno się rozumieć pod
podjęciem wierzytelności nieściągalnej.
Jak
wynika z art. 16 ust. 2 o
podatku dochodowym od osób prawnych (analogiczna regulacja
została zawarta w art. 23 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych) za wierzytelności nieściągalne uważa się te
wierzytelności, których nieściągalność została
udokumentowana:
postanowieniem
o nieściągalności uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym
stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania
egzekucyjnego, albo
postanowieniem
sądu o:
oddaleniu
wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku,
gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na
zaspokojenie kosztów postępowania, lub
umorzeniu
postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku,
gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a, lub
ukończeniu
postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku,
albo
protokołem
sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane
koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem
wierzytelności byłyby równie albo wyższe od jej kwoty.
Podstawą
dla powołania się na wskazane powyżej postanowienia sądu jest
jego uprawomocnienie się.
Jak
stanowi art. 89a ust. 1a ustawy o VAT, nieściągalność
wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy
wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu
terminu jej płatności, określonego w umowie lub na fakturze. W
konsekwencji, podatnik może rozważać korektę podatku należnego w
związku z uprawdopodobnioną nieściągalnością wierzytelności
dopiero po upływie 180 dni od upływu terminu płatności za
wykonaną usługę lub dostarczony towar. Termin płatności może
być w takim przypadku określony bądź w umowie, bądź w treści
faktury.
Trzeba
tutaj podkreślić, iż jakiekolwiek formy porozumienia pomiędzy
podatnikiem a dłużnikiem co do odroczenia terminu płatności
powodują, iż upływ 180 dni należy liczyć od dnia upływu nowego
(odroczonego) terminu płatności.
W
praktyce każda wierzytelność nieosiągalna jest najczęściej od
razu wierzytelnością uprawdopodobnioną.
W
odniesieniu do wierzytelności, których nieściągalność
została już uprawdopodobniona, skorzystanie z ulgi na złe długi
jest możliwe, jeżeli spełnione są łącznie wszystkie przesłanki
wyliczone w ustawie o podatku od towarów i usług, a
mianowicie:
sprzedaż
została dokonana na rzecz podatnika podatku VAT, zarejestrowanego
jako podatnik VAT czynny niebędącego w trakcie postępowania
upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
wierzytelności
zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót
opodatkowany i podatek należny został rozliczony;
wierzyciel
i dłużnik na dzień dokonania korekty są podatnikami
zarejestrowanymi jako VAT czynni;
wierzytelności
nie zostały zbyte;
od
daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie
upłynęły dwa lata, licząc od końca roku, w którym
została wystawiona;
wierzyciel
zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego ze
względu na wystąpienie okoliczności, o której mowa w ust.
1, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie
uregulował należności w jakiejkolwiek formie.
Podatnikami
podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające
osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie
działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej
działalności. Zatem skorzystanie z ulgi na złe długi jest
wykluczone w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz osób
fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Ponadto
skorzystanie z ulgi jest warunkowane tym, aby nabywca był
podatnikiem VAT czynnym, a więc ulega na złe długi nie będzie
miała zastosowania w przypadku sprzedaży na rzecz przedsiębiorców
korzystających ze zwolnienia podmiotowego na gruncie podatku VAT.
Nie
wystarczy, aby nabywca towaru lub usługi był podatnikiem VAT
czynnym na dzień dokonania transakcji, dla skorzystania z ulgi na
złe długi. Musi być on również zarejestrowany na potrzeby
podatku VAT w chwili skorzystania z ulgi przez podatnika, a
konkretnie kontrahent musi być podatnikiem VAT czynnym w chwili
dokonania przez podatnika korekty podatku należnego. Należy
zauważyć, iż dla skorzystania z ulgi na złe długi jest
koniecznym również, aby podatnik był zarejestrowanym
podatnikiem VAT czynnym w chwili dokonania korekty podatku.
Skorzystanie
z ulgi na złe długi nie jest możliwe jeżeli dostawa towaru lub
świadczenie usługi jest dokonane na rzecz podatnika będącego w
trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Trzeba podkreślić, iż nabywca nie może być w stanie upadłości
lub nie może toczyć się w odniesieniu do niego postępowanie
likwidacyjne w chwili dostarczenia towaru lub wykonania usługi, ale
przed dokonaniem korekty podatku naliczonego ze względu na
uprawdopodobnioną nieściągalność wierzytelności.
Prawo
do korekty podatku należnego w związku z uprawdopodobnioną
nieściągalnością wierzytelności przysługuje jedynie w stosunku
do wierzytelności, które zostały uprzednio wykazane w
deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny. Należy
przez to rozumieć, iż nieściągalna wierzytelność musiała
zostać wykazana w deklaracji VAT-7 oraz podatnik rozliczył podatek
należny z tytułu transakcji, której korekta ma dotyczyć.
Wierzytelność
musi istnieć w chwili dokonywania korekty. Zatem wierzytelność nie
może zostać zbyta wyłącznie do momentu dokonania korekty podatku,
możliwa jest natomiast jej następcza sprzedaż.
Nie
można skorzystać z ulgi na złe długi, jeżeli od daty wystawienia
faktury dokumentującej wierzytelność upłynęły dwa lata, licząc
od końca roku, w którym została wystawiona. Trzeba w tym
miejscu wyjaśnić, że czynności podejmowane przez podatnika w
związku z należnością (np. porozumienie o przedłużeniu terminu
płatności) nie wpływają na upływ terminu, o którym mowa
powyżej. W każdym przypadku upływ 2 lat, licząc od końca roku, w
którym faktura została wystawiona powoduje, że podatnik
traci prawo do skorygowania podatku naliczonego w związku z
uprawdopodobnioną nieściągalnością wierzytelności.