Gospodarstwa
osób fizycznych, których obroty przekroczą 1,2 mln euro, muszą
założyć ewidencję księgową. W praktyce tego jednak nie robią.
Art.
2 ust. 1 ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 152,
poz. 1223 z późn. zm.) wskazuje
jednostki, które mają obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Obowiązek ten zależy od tego, w jakiej formie prawnej jednostka
prowadzi działalność z uwzględnieniem wielkości przychodów w
odniesieniu do osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych i
spółek partnerskich, a nie od przedmiotu działalności lub sposobu
jej opodatkowania.
Zatem
osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne
osób fizycznych i spółki partnerskie mają obowiązek stosowania
przepisów ustawy o rachunkowości, jeśli ich przychody netto ze
sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni
rok obrotowy wynosiły co najmniej równowartość w polskiej walucie
1,2 mln euro. Dotyczy to również działalności rolniczej.
Jest
to jednak jedynie teoria, nie mająca żadnego odzwierciedlenia w
praktyce. W świetle obecnych przepisów działalność rolnicza nie
jest uznawana za działalność gospodarczą. Na tej podstawie
rolnicy doszli do wniosku, że nie muszą prowadzić rachunkowości,
jeśli prowadzą gospodarstwa indywidualne z przekroczonym limitem
obrotów 1,2 mln euro.
Według
szacunków Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej,
liczba gospodarstw indywidualnych osiągających ten limit obrotów
wynosi ok. 200.
W
przepisach istnieje więcej niż 10 definicji gospodarstwa rolnego,
po 5 definicji działalności rolniczej i rolnika. Uporządkowanie
zatem tego stanu nie wydaje się łatwa. Trzeba również brać pod
uwagę wiele powiązań z innymi aktami wykonawczymi. Dlatego
interpretacja przepisu dotyczącego prowadzenia ksiąg przyjęta
przez rolników wydaje się właściwa.
Rolnicy
indywidualni nie mają obowiązku ustalania podstawy opodatkowania na
podstawie jakichkolwiek danych księgowych. Podatek rolny jest
wyznaczany na podstawie zasobów posiadanej ziemi rolniczej. I to
stanowiło przesłankę dla ich wyłączenia z obowiązku ustawowego
prowadzenia rachunkowości, gdy obroty w ramach działalności
rolniczej przekraczają równowartość 1,2 mln euro.
Według
niektórych ekspertów, z przepisów o rachunkowości wynika
obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych również przez rolników,
o ile ich przychody przekroczyły podane tam wielkości. Co więcej,
dla ustalenia obowiązku powadzenia ksiąg rachunkowych nie ma
znaczenia kwestia opodatkowania- błędem jest bowiem sprowadzanie
rachunkowości jedynie do funkcji fiskalnej.
Przepisy
ustawy o rachunkowości są normami o równorzędnym znaczeniu w
systemie prawnym i z faktu podlegania lub nie obowiązkowi
podatkowemu nie wynikają żadne wytyczne dla oceny wypełnienia lub
zaniechania wypełnienia nakazów określonych w odrębnym
podsystemie prawa.
Myląca
nieco w tym zakresie może być pobieżna lektura uzasadnienia
uchwały z 17 stycznia 2011 r. (sygn. akt I FPS 2/10), w której
wprawdzie NSA wyraził pogląd, że podatnicy podatku dochodowego od
osób fizycznych uzyskujący przychody z działów specjalnych
produkcji rolnej nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg
rachunkowych, ale dotyczyło to wyłącznie ksiąg, o których mowa w
art. 24a ust. 1 i ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych. Tym samym uchwała ta przesądza wyłącznie o kwestiach
podatkowych, nie ingerując w obowiązki wynikające z ustawy o
rachunkowości. Paradoksalnie warto też zauważyć, że omawiana
uchwała jest zawężona wyłącznie do tzw. działów specjalnych
produkcji rolnej, nie próbując nawet odnieść się do przychodów
z klasycznej działalności rolniczej, które nie podlegają
opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Oczywiście
warto pytać, czy ustawodawca, konstruując katalog jednostek
zobowiązanych do stosowania ustawy o rachunkowości nie pominął
jedynie przypadkiem rolników.
Wydaje
się jednak, że tego typu argumentacja jest z góry skazana na
porażkę- szczególnie w obliczu określonych ustawą o
rachunkowości sankcji za nieprowadzenie ksiąg rachunkowych lub
niesporządzenie sprawozdania finansowego.
Źródło:
GP