W
niektórych sytuacjach z ekonomicznego punktu widzenia korzystniej
dla przedsiębiorcy jest zapłacić karę umowną i odstąpić od
wykonania umowy niż kontynuować realizację zobowiązania. Czasem
taka kara może stanowić koszt podatkowy.
W
zależności od charakteru podpisywanych umów przedsiębiorcy muszą
liczyć się z ryzykiem konieczności zapłacenia kary umownej
wynikającej z niewłaściwego wywiązania się z zobowiązań
określonych w umowach. Posługując się przykładem można wymienić
nie tylko spowodowane różnymi przyczynami błędy ujawniające się
podczas realizacji projektu, ale też dość powszechnie zdarzające
się opóźnienia. Niekiedy podczas realizacji projektu okazuje się,
że doprowadzenie wykonywanej umowy do końca jest mniej opłacalne,
niż odstąpienie od niej i zapłacenie określonej w umowie kary
finansowej. Może to być następstwem niekorzystnej sytuacji
gospodarczej na rynku, jak również zmiany strategii
przedsiębiorstwa.
Kosztami
uzyskania przychodu mogą być jedynie takie wydatki, które zostały
poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo
zabezpieczenia jego źródła. Określenie „w celu” oznacza
pozostawianie wydatku (kosztu) w takim związku z przychodami lub
zachowaniem albo zabezpieczeniem ich źródła, że poniesienie go ma
lub może mieć wpływ na powstanie lub zachowanie albo
zabezpieczenie ich źródeł.
Zatem
przy kwalifikowaniu kosztów uzyskania przychodów określony wydatek
wymaga nie tylko oceny pod kątem, czy jego poniesienie miało
związek z konkretnym przychodem, ale także z punktu widzenia
racjonalności określonego działania dla osiągnięcia przychodu.
Sam fakt nieosiągnięcia oczekiwanego efektu gospodarczego
(uzyskania przychodu) nie dyskwalifikuje poniesionego wydatku jako
kosztu uzyskania przychodu (wyrok NSA z dnia 17.01.2012 r.,
sygn. akt II FSK 1365/10).
Wyjątek
stanowią te koszty, które- choć spełniają takie warunki- zostały
wprost wyłączone z możliwości uwzględniania ich w kosztach
podatkowych. Katalogi takich wydatków zostały zawarte w art. 23
ustawy o PIT art. 16 ustawy o CIT. Znalazły się w nich kary umowne,
ale nie wszystkie.
Pozostałe
kary, które nie zostały wskazane w katalogu wyłączeń (określonym
przez art. 23 ustawy o PIT i art. 16 ustawy o CIT), z zasady można
traktować jako koszty podatkowe, jeżeli tylko zostaną spełnione
podstawowe warunki, pozwalające na zaliczenie wydatku do kosztów
uzyskania przychodu. Takie stanowisko przyjął NSA w przywoływanym
wyżej wyroku z 12 stycznia br., wskazując, że w określonych
sytuacjach faktycznych kara umowna lub odszkodowanie mogą mieć
związek z przychodem, nie mówiąc już o związku z zachowaniem
albo zabezpieczeniem źródła przychodów. W takiej sytuacji
uiszczenie kary umownej pozwala na zmniejszenie ewentualnych obciążeń
finansowych, wynikających z kontynuowania nieopłacalnej umowy.
Oznacza to, że z ekonomicznego punktu widzenia zerwanie umowy i
zapłacenie kary umownej niekiedy może być korzystne zarówno dla
podatnika- szansa na dochód wyższy niż możliwy do osiągnięcia w
razie kontynuowania nieopłacalnej umowy, jak i dla Skarbu Państwa-
od wyższego dochodu podatnik zapłaci wyższy podatek.
Źródło:
GP