Naczelny
Sąd Administracyjny orzekł w wydanym 20 marca wyroku, iż
sprzedawca musi zapłacić VAT od wpłaconego wadium. Obowiązek
podatkowy powstaje bowiem w chwili wyboru oferenta. Stanie się tak
wówczas, gdy w specyfikacji zostało zaznaczone, że wadium zostanie
zaliczone na poczet ceny. To dobra wiadomość dla przedsiębiorcy,
który jest wyłoniony w przetargu- może oznaczać szybsze prawo do
odliczenia VATu.
W
rozpatrywanej przez NSA sprawie (sygn. akt I FSK 834/11)
przedmiotem transakcji była
sprzedaż nieruchomości. Kupujący został wyłoniony w drodze
przetargu. W ocenie podatnika do czasu zawarcia umowy sprzedaży
kwota wadium stanowi wyłącznie zabezpieczenie prawidłowego
przebiegu postępowania. Przedmiotowa wpłata nie stanowi wpłaty na
poczet przyszłej ceny lecz zabezpieczenie dla organizującego
przetarg.
Zmiana
charakteru wadium w zapłatę, tj. zaliczenie na poczet ceny może
nastąpić dopiero z chwilą wygaśnięcia podstawowej funkcji jaką
pełni, czyli zabezpieczenia sprzedawcy. Stanie się tak w momencie
zawarcia przez strony umowy sprzedaży (w rozpatrywanej sprawie
podpisania aktu notarialnego).
WSA
przychylił się do argumentacji podatnika, podkreślając
zabezpieczający charakter wadium. Stwierdził, iż do czasu
podpisania umowy nie wiadomo, czy wadium zostanie zatrzymane jako
odszkodowanie za nieprzystąpienie do umowy przez oferenta, który
wygrał przetarg, czyli pozostanie bez związku z czynnością
opodatkowaną (usługą lub dostawą), czy też w związku z
podpisaniem umowy będzie stanowiło pokrycie (w części) kwoty
należnej z tytułu dostawy lub usługi (wyrok z dnia 2011-01-20,
sygn. akt III SA/Wa 1115/10).
Warto
wiedzieć, iż podmiot organizujący przetarg może uzależnić
dopuszczenie do udziału w przetargu od wpłacenia wadium. Jest to
suma pieniędzy albo jej odpowiednie zabezpieczenie, które mają na
celu zabezpieczyć spełnienie warunków umowy. Jeśli uczestnik
przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla się od zawarcia umowy,
której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań
przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu może
pobraną sumę zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu
zabezpieczenia (art.
704 Kodeksu cywilnego).
NSA
przyznał jednak rację fiskusowi. Wskazał, że chociaż sam wybór
oferenta w drodze przetargu nie jest jeszcze dostawą, to jednak
wpłacone wadium powinno być traktowane jak zaliczka. Nastąpi to,
co zdecydowanie podkreślił sąd, gdy w specyfikacji przetargu
zostaną zawarte postanowienia, zgodnie z którymi w przypadku
wybrania danej oferty wpłacone wadium jest zaliczane na poczet
ceny. Jest to zatem warunek, który powoduje wcześniejsze powstanie
obowiązku podatkowego w odniesieniu do tej części wpłaconej
kwoty.
Ustawa
o VAT przewiduje, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania
towaru lub wykonania usługi z zastrzeżeniami przewidzianymi w
kolejnych przepisach (w ust. 2-12, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21
ust. 1). Jednym z nich jest sytuacja, gdy przed wydaniem towaru lub
wykonaniem usługi została wpłacona część należności, w
szczególności przedpłata, zaliczka, zadatek, rata, wtedy obowiązek
podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.
Wadium
jest co prawda wpłacane wcześniej, jednak zdaniem NSA wyłonienie
oferenta w drodze przetargu nadaje wpłaconej kwocie charakter
zaliczki. Z tym momentem można powiązać ją z należnością, na
poczet której zostaje wpłacona. Stąd też obowiązek podatkowy
powstanie z chwilą wyłonienia oferenta a nie w momencie faktycznego
wpłacenia wadium.
Ten
wyrok potwierdza kierunek wykładni przyjęty we wcześniejszym
orzeczeniu NSA wydanym 22 września 2010r. (sygn. akt I FSK 1434/09).
Konieczność
naliczenia podatku od otrzymanego wadium wiąże się z wystawieniem
faktury zaliczkowej. Powstanie obowiązku podatkowego jest związane
z powstaniem prawa do odliczenia. Przedsiębiorca, który wpłacił
wadium i został wyłoniony w drodze przetargu będzie mógł
szybciej (bez czekania na zawarcie umowy) odzyskać część tej
kwoty. Podatek naliczony stanowi bowiem kwota podatku wskazana na
otrzymanej fakturze, która potwierdza dokonanie przedpłaty, np.
zaliczki, jeśli wiązała się ona z powstaniem obowiązku
podatkowego. Prawo do jej odliczenia powstanie w rozliczeniu za
okres, w którym przedsiębiorca otrzymał fakturę. Takie podejście,
choć może nie cieszyć podmioty organizującego przetarg- muszą
szybciej zapłacić VAT, to może przyspieszyć odzyskanie części
wpłaconej kwoty przez przedsiębiorcę dokonującego zakupu i
zawierającego umowę w tym trybie.
Z
szybszego odliczenia skorzystają przedsiębiorcy, którzy wykonali
czynności podlegające opodatkowaniu w okresie rozliczeniowym, w
którym otrzymali fakturę.
Źródło:
money.pl