Podatek
od towarów i usług jest zobowiązaniem obciążającym podatników
dokonujących czynności podlegającym opodatkowaniu. Mimo iż
większość zawieranych umów sprzedaży oraz świadczonych usług
skutkuje koniecznością zapłaty VAT-u warto pamiętać o dwóch
dość istotnych wyłączeniach. O podatku nie trzeba myśleć gdy
przedmiotem zbycia jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana
część a także, gdy czynność jest np. nielegalna.
VAT
często określany jako podatek od wartości dodanej, jest daniną
publiczną, która ma obciążać ostatecznego konsumenta. Założenie
to jest realizowane poprzez przerzucalność podatku od towaru i
usług na kolejne fazy obrotu. Zgodnie z ustawą o VAT, przedmiotem
opodatkowania są m.in. odpłatna dostawa towarów, jak również
odpłatne świadczenie usług.
W
świetle obowiązującej ustawy, opodatkowaniu VAT podlega większość
dokonywanych przez podatnika transakcji, co wynika z powszechnego
charakteru tego podatku. Funkcjonują co prawda różne stawki (5
proc., 8 proc., 23 proc.) a także zwolnienia przedmiotowe. Jednak
poza tym ustawa przewiduje wyłączenia. Znaczy to, że taka czynność
nie powoduje żadnych konsekwencji podatkowych a osoba, która je
wykonuje nie będzie z tego tytułu podatnikiem VAT.
Prawo
podatkowe przewiduje dwa wyjątki od reguły powszechności podatku
od towarów i usług. Pierwszym z nich są czynności, które nie
mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
Podatnik
powinien wiedzieć, że takie uregulowanie wynika z pewnego rodzaju
działań prewencyjnych, przeciwdziałających działaniom sprzecznym
z prawem, takim jak paserstwo, handel narkotykami, prostytucja, itp.
Generalnie chodzi o to, by poprzez opodatkowanie takich zachowań nie
doszło do ich legalizacji. Trzeba jednak podkreślić, że w myśl
orzecznictwa ETS, takie rozwiązanie może być uzasadnione, w
zależności od tego, jaki jest przedmiot nielegalnej czynności.
Chodzi
tutaj o zachowanie zasady neutralności VAT. Oznacza to, że
opodatkowaniu VAT mogą nie podlegać czynności, które nie mają
wpływu na konkurencyjność w legalnym obrocie takimi samymi
towarami i usługami, gdyż w żadnych okolicznościach nie mogą być
przedmiotem dozwolonego obrotu.
Trzeba
jednak pamiętać, że nawet nielegalny obrót towarami lub usługami,
nie może podlegać wyłączeniu, jeżeli wywiera wpływ na rynek
legalny. Można tutaj wymienić takie transakcje jak handel
podrobionymi towarami, które posiadają swój odpowiednik, a w
zasadzie oryginał na podstawie którego zostały sfałszowane, wśród
towarów legalnych. Również brak np. wymaganej koncesji nie może
wpływać na opodatkowanie takiej sprzedaży, jeżeli takie
przedmioty podlegają opodatkowaniu VAT.
Kolejnym
przewidzianym w ustawie o VAT wyłączeniem z obowiązku
opodatkowania danej transakcji podatkiem od towarów i usług,
zostało objęte zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej
części. Warto zaznaczyć, że ustawodawca nie wskazał zakresu
pojęcia transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej
części. Można zatem uznać, że należy je utożsamiać z szeroko
rozumianą dostawą towarów, obejmującą wszelkie czynności
skutkujące przeniesieniem prawa do rozporządzania ich przedmiotem
jak właściciel, takie jak sprzedaż, zamiana, darowizna.
Pojęcie
przedsiębiorstwa należy rozumieć jako zorganizowany zespół
składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do
prowadzenia działalności gospodarczej. W szczególności obejmujący
takie składniki jak nazwa, składniki majątku, wszelkie prawa
wynikające z różnego rodzaju umów lub stosunków prawnych, a
także księgi. Istotne jest istnienie funkcjonalnego i
organizacyjnego powiązania poszczególnych składników majątku,
których wykorzystanie umożliwia prowadzenie działalności
gospodarczej.
Na
podstawie powyższych rozwiązań można dojść do wniosku, że
czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje
wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa chyba, że co innego
wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
W przypadku, gdy poszczególne składniki przedsiębiorstwa zostaną,
na mocy porozumienia stron wyłączone z transakcji zbycia
przedsiębiorstwa, nie można mówić o faktycznym zbyciu
przedsiębiorstwa, ale tylko składników majątku. W takim przypadku
brakuje podstaw do wyłączenia takiej transakcji z obowiązku VAT.
Warto
podkreślić jednak, że w sytuacji, kiedy wielokrotne zbycie
poszczególnych składników przedsiębiorstwa następuje na rzecz
jednego nabywcy, to kolejne transakcje należy traktować jako zbycia
przedsiębiorstwa, nawet w przypadku, gdy następują one w
określonym przedziale czasowym.
W
przypadku zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa stosuje
się regulacje analogiczne do całego przedsiębiorstwa. Podatnik
powinien pamiętać, że aby część mienia przedsiębiorstwa mogła
zostać uznana za zorganizowaną jego część, musi posiadać
zdolność do niezależnego działania gospodarczego jako samodzielny
podmiot gospodarczy. Oznacza to, że wchodzące w skład
zorganizowanej części przedsiębiorstwa składniki majątku,
zarówno materialne jak i niematerialne, muszą umożliwić nabywcy
podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego podmiotu
gospodarczego.
Źródło:
money.pl