Dochody z udziału w funduszach inwestycyjnych są objęte 19-proc. PIT (tzw. podatkiem Belki).

Jeżeli dochody te są wypłacane podatnikowi na podstawie umów zawartych z towarzystwem funduszy inwestycyjnych (TFI) przed grudniem 2001r. są zwolnione z podatku (tzn. przed wprowadzeniem zasad rozliczania podatku Belki). Do towarzystw zgłaszają się jednak spadkobiercy uczestników funduszy i przedstawiają prawomocne postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Organy podatkowe uważają, że osoby dziedziczące takie jednostki funduszy nie mogą skorzystać ze zwolnienia podatkowego i muszą płacić 19-proc. podatek. Inne zdanie reprezentują sądy administracyjne rozpatrujące skargi podatników na interpretacje fiskusa. Wskazują, że dopuszczalne jest dziedziczenie tego zwolnienia.

Ulga podatkowa dla jednostek funduszy nabytych przed 1 grudnia 2001 r. jest określona w art. 52a ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.).

Jednak zdaniem organów podatkowych zwolnienie jest zawsze uprawnieniem mającym charakter osobisty i nie podlega dziedziczeniu. Tym samym TFI jako płatnik 19-proc. podatku powinien go pobierać, ponieważ spadkobiercom nie przysługuje takie zwolnienie. Dla fiskusa przedmiotem spadku nie są dochody z tytułu uczestnictwa w funduszu kapitałowym, a jednostki uczestnictwa danego funduszu. Pojawia się więc pytanie o zakres sukcesji podatkowej, czyli przejścia prawa i obowiązków podatkowych na osoby dziedziczące po zmarłym podatniku.

Na podstawie art. 97 par. 1 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego przysługujące majątkowe prawa i obowiązki.

Zarówno w doktrynie jak i praktyce obrotu gospodarczego przyjmuje się, że w zakres praw majątkowych wchodzą prawa do ulg podatkowych, przez które w myśl przepisów Ordynacji podatkowej należy rozumieć także przewidziane zwolnienia. Oznacza to, że zwolnienie powinno przysługiwać również spadkobiercy realizującemu dochód z tytułu sprzedaży jednostek uczestnictwa odziedziczonych po spadkodawcy.

Celem wprowadzenia zwolnienia do ustawy o PIT w 2001r. było uregulowanie kwestii praw nabytych w związku z wprowadzeniem nowego podatku od dochodów z funduszy inwestycyjnych. Dochody z tych funduszy nabytych przed 1 stycznia 2001r. niezależnie od treści zwolnienia nie były opodatkowane w związku z ochroną praw nabytych przewidzianą przez art. 2 Konstytucji RP.

W konsekwencji, jeżeli dochód spadkodawcy z umorzenia jednostek uczestnictwa korzystał ze zwolnienia, czy to na zasadzie respektowania praw nabytych w zgodzie z konstytucją, czy bezpośrednio na podstawie art. 52a ustawy o PIT, to uprawnienia zgodnie z Ordynacją podatkową przysługują także spadkobiercy.

Na szczęście dla podatników, korzystne rozstrzygnięcia wydają sądy administracyjne. Warszawski sąd w ustnym uzasadnieniu do wyroku z 28 lipca 2011r. podkreślił, że niewykorzystanie przez spadkodawcę prawa do zwolnienia nie oznacza, że uprawnienie to przestaje istnieć z chwilą jego śmierci.

Znaczenie tego orzeczenia wykracza poza normę art. 52a ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Potwierdza ono, że na gruncie art. 97 par. 1 Ordynacji podatkowej, ustalającego zasady sukcesji podatkowej, dopuszczalne jest dziedziczenie prawa do zwolnienia czy ulgi podatkowej.

Sąd zauważył, że o ile z charakteru zwolnienia podmiotowego rzeczywiście wynika ścisłe jego powiązanie z osobą podatnika, o tyle istotą zwolnienia przedmiotowego jest uzależnienie możliwości skorzystania z tego zwolnienia od istnienia określonego stanu faktycznego. Tym samym charakter tego zwolnienia przemawia za jego dziedziczeniem.

Wyrok WSA w Warszawie wpisuje się w kształtującą się powoli korzystną linię orzeczniczą w zakresie sukcesji podatkowej od dziedziczonych instrumentów finansowych.

Do ostatecznego rozstrzygnięcia tego problemu poczekać jednak trzeba będzie na orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Organy podatkowe składają bowiem skargi kasacyjne.

Źródło: GP