Naczelny Sąd Administracyjny wydał korzystne dla podatników rozstrzygnięcie, uznając że przyznanie akcji pracownikom przed 2011 r. nie prowadziło do powstania przychodu ze stosunku pracy dla tych pracowników. W wyroku z 27 kwietnia (sygn. akt II FSK 1410/10, prawomocny) sąd uznał, że gdy pracownicy byli uczestnikami programu motywacyjnego opartego na akcjach i opcjach na akcje na podstawie uchwały akcjonariuszy spółki, to przychód dla nich powstanie dopiero przy sprzedaży tych akcji.

Owa zasada dotyczy również przydziału pracownikom akcji innej spółki niż bezpośredni pracodawca, i to niezależnie od kraju siedziby spółki. Orzeczenie jest korzystne dla wszystkich tych pracowników międzynarodowych firm, którzy byli wynagradzani akcjami spółek macierzystych, mających siedzibę za granicą. W takiej sytuacji pracodawca, który stosował się do interpretacji fiskusa, niezależnie odprowadził za pracowników podatek od akcji.

Zastosowanie się przez zakład pracy do niekorzystnej interpretacji fiskusa skutkowało doliczeniem do przychodów ze stosunku pracy wartości nabytych lub objętych akcji i odprowadzeniem odpowiedniej zaliczki na PIT (według skali 18 proc. lub 32 proc.). Po zakończeniu roku kalendarzowego natomiast, w którym wykazana została również wartość akcji nabytych lub objętych w ramach planów motywacyjnych. Ponadto, prócz obciążenia podatkiem przychody z tych akcji były również poddane składkom ubezpieczeniowym.

Pracownicy, którym pracodawca stosując niekorzystną interpretację pobrał podatek, mogli zostać opodatkowani podwójnie.

W przypadku świadczenia pracowniczego w postaci akcji, przychód na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można by zdefiniować zarówno w momencie przydziału (przychód ze stosunku pracy) oraz przy sprzedaży (przychód ze zbycia akcji, 19- proc. podatek). Dlatego też sądy administracyjne próbują wyjść naprzeciw problemom wynikającym z niedoskonałości przepisów ustawy.

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że na wyrok NSA oraz potwierdzone tezy sądu pierwszej instancji (WSA w Warszawie, sygn. akt III SA/Wa 568/09) mogą się powoływać jedynie podatnicy znajdujący się w analogicznej sytuacji jaka była przedmiotem sprawy, a więc gdy emitentem akcji był inny podmiot z grupy niż pracodawca, a zdarzenie miało miejsce przed 1 stycznia 2011 r. (po tej dacie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uległy modyfikacji).

Dla wspomnianej grupy podatników oba orzeczenia będą mocnym argumentem w ewentualnych postępowaniach o zwrot nadpłaty pobranej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednak rozstrzygnięcia sądów mogą być również korzystne dla innych podatków. Sądy odniosły się bowiem do pewnych kwestii zasadniczych dotyczących nabywania akcji na warunkach odbiegających od rynkowych. Mogą one okazać się pomocne przy ustalaniu skutków podatkowych również innych konstrukcji programów motywacyjnych, w tym tworzonych pod obecnymi (zmienionymi) przepisami.

Sąd wskazał, że samo nabycie opcji na akcje lub akcji nie może powodować powstania dochodu po stronie pracownika, gdyż w przypadku akcji faktycznym przysporzeniom majątkowym jest dopiero wypłacona dywidenda lub środki uzyskane z ich sprzedaży.

Prawo do stwierdzenia nadpłaty przewiduje Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Nadpłata może dotyczyć nadpłaconego lub niezależnie zapłaconego podatku. Prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wygasa po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego (okres 5-letni licząc od końca roku, w którym powstało zobowiązanie podatkowe).

Należy zwrócić uwagę na relację korzystnych dla podatników orzeczeń do obecnie funkcjonującego przepisu art. 24 ust. 11 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.), który został znowelizowany ustawą z 25 listopada 2010 r.

Przepis ten określa, że otrzymanie akcji przez pracowników spółki nie podlega opodatkowaniu do czasu ich sprzedaży, jeśli spełnione zostaną pewne warunki, np. gdy akcje są przydzielane osobom uprawnionym na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółki.

Sąd przychylił się do takiej interpretacji, że odroczenie opodatkowania w stanie prawnym do końca 2010 r. dotyczyło również nabycia akcji na preferencyjnych zasadach, a nie tylko ich objęcia (akcje nowej emisji).

Ponadto po wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego widać, że nowelizacja od 1 stycznia 2011 r. nie jest korzystna dla podatników, gdyż zawęża odroczenie opodatkowania planów opcyjnych tylko dla spółek z Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zdaniem NSA do końca 2010 r. art. 24 ust. 11 ustawy o PIT dotyczył wszystkich spółek z całego świata.

Obecnie zatem będzie problem z takimi państwami jak USA, Kanada, Izrael lub Rosja. Choć w tym przypadku można by się powoływać na klauzule o niedyskryminacji z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Niektórzy specjaliści uważają, że wcześniejszy wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego rozstrzygnął pośrednio czy w przypadku nabycia akcji dochód powstaje jedynie na zasadach właściwych dla dochodów z kapitałów pieniężnych, niezależnie od tego, na jakich warunkach to nabycie nastąpiło. O ile takie stanowisko wydaje się niezmiernie korzystne dla podatników, to jednak stawia pod znakiem zapytania sens istnienia art. 24 ust. 11 ustawy o PIT, który dla odroczenia opodatkowania preferencyjnego nabycia akcji pracowniczych wymaga określonych wymogów.

Źródło: GP